Metody antykoncepcji
Antykoncepcja powinna dotyczyć obojga partnerów. Każda para musi zrównoważyć ryzyko i korzyści, uwzględniając uwarunkowania kulturowe, historie medyczne i styl życia. Wszystkie te czynniki mogą zmieniać się w czasie, zatem na różnych etapach można korzystać z różnych metod.
Większość metod antykoncepcyjnych jest bardzo skuteczna, jeśli są używane ostrożnie i systematycznie. Dokładne instrukcje użycia wybranej metody otrzymasz od lekarza rodzinnego lub w klinice planowania rodziny.
Pigułka dwuskładnikowa
Tabletka zawiera dwa hormony – estrogen i progesteron. Jeśli jest stosowana poprawnie, jej skuteczność wynosi 99%. Nie jest odpowiednia dla kobiet, które mają zakrzepy krwi, wysokie ciśnienie krwi, ukończyły 35 lat lub palą.
Tylko progesteron lub „minipigułka”
Głównie zapobiega przeniknięciu plemników przez szyjkę macicy. Jej skuteczność wynosi 96–98%, jeśli jest zażywana poprawnie i codziennie o tej samej porze. Jeśli tabletka zostanie zażyta z 3-godzinnym opóźnieniem, należy zastosować dodatkowe środki antykoncepcyjne. To środek odpowiedni dla matek karmiących piersią i dla kobiet, które nie tolerują estrogenu.
Zastrzyk z progesteronu
Działa podobnie, jak sam progesteron i zapobiega owulacji (99% skuteczności). Zastrzyk jest wykonywany co 8–12 tygodni i działa natychmiast. Może być bezpiecznie stosowany nawet podczas karmienia piersią. Jest odpowiedni dla kobiet, które nie pamiętają o łykaniu tabletek.
Pierścień dopochwowy
Elastyczny pierścień, z którego do waginy są powoli uwalnianie hormony antykoncepcyjne. Pozostaje na miejscu przez trzy tygodnie, a następnie jest usuwany. Po tygodniu przerwy można włożyć następny pierścień. Jego skuteczność wynosi 99%.
Plaster
Plaster antykoncepcyjny przykleja się na skórze. Hormony są wchłaniane przez skórę i trafiają do krwiobiegu. Nowy plaster przykleja się co tydzień przez trzy tygodnie. W czwartym tygodniu nie przykleja się plastra. Jeśli jest używany poprawnie, jego skuteczność wynosi 99%.
Antykoncepcyjna wkładka wewnątrzmaciczna (IUCD)
Spirala z miedzią (IUD) lub bardziej popularny system progestasert (IUS) jest umieszczany w macicy podczas menstruacji i jest skuteczny przez 3–5 lat. Płodność powraca szybko po usunięciu. To środek odpowiedni dla kobiet, które chcą stosować antykoncepcję przez dłuższy czas, oraz dla kobiet, które nie mogą stosować estrogenu. Mogą go stosować kobiety karmiące piersią, jest skuteczny w 98–99%.
Implanty
Implant to niewielki elastyczny pręt, który jest umieszczany bezpośrednio pod skórą, zwykle w ramieniu, i zawiera tylko progesteron. Jego skuteczność wynosi 99%, działa przez 3 lata i można go stosować podczas karmienia piersią.
Metody barierowe
Są to między innymi produkty plemnikobójcze, membrany, czopki szyjki macicy oraz prezerwatywy dla kobiet i dla mężczyzn. Ich działanie polega na zapobieganiu przedostawania się plemników do wnętrza macicy i są mniej wiarygodne niż metody hormonalne. Aby membrany i czopki były skuteczne, powinny być wkładane przez doświadczonego lekarza lub pielęgniarkę. Prezerwatywy to jedyna metoda zabezpieczająca przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Metody naturalne
Naturalne metody antykoncepcyjne polegają m.in. na nauczeniu się rozpoznawania dni płodnych i niepłodnych w cyklu menstruacyjnym. Można je stosować w celu osiągnięcia lub uniknięcia ciąży, a więc uzyskania kontroli nad swoją własną płodnością. Nazywa się je „naturalnymi”, ponieważ nie wpływają na żadne procesy fizjologiczne w organizmie.
Do metod naturalnych zaliczamy przede wszystkim kalendarzyk, a także pomiary temperatury ciała (BBT), obserwację śluzu szyjki macicy (metoda Billingsa), pomiar temperatury śluzówki, metodę objawowo-termiczną i monitory świadomości owulacji.
Metody Billingsa można używać podczas karmienia piersią (brak miesiączki spowodowany laktacją), ponieważ karmienie piersią opóźnia powrót owulacji po porodzie. Ta metoda jest skuteczna, jeśli dziecko jest karmione tylko piersią – bez dodatku innego mleka, soku, pokarmów stałych i stosowania smoczków. Można ją stosować w ciągu pierwszych 6 miesięcy po urodzeniu, aby opóźnić menstruację.
W przypadku stosowania naturalnych metod planowania rodziny należy dokładnie przestrzegać instrukcji.
Metody chirurgiczne
Należą do nich wazektomia dla mężczyzn i podwiązanie jajowodów dla kobiet; są to metody nieodwracalne. Dlatego pary, które się na nie decydują, powinny wcześniej rozważyć wszystkie konsekwencje tej decyzji.
Zagrożenia związane z antykoncepcją
Tabletka „dzień po” zapobiega ciąży w przypadku stosunku płciowego odbywanego bez zabezpieczeń lub niepowodzenia metody antykoncepcyjnej, np. uszkodzenie lub ześlizgnięcie się prezerwatywy albo zapomnienie o zażyciu pigułki. Jest dostępna bez recepty w aptekach; należy ją zażyć w ciągu 72 godzin od stosunku płciowego, ale najwcześniej, jak to możliwe. Jej skuteczność wynosi 75–95%. Nie należy jej stosować regularnie, jest to rozwiązanie awaryjne, gdy inne metody zawiodą.
Kobiety nie powinny czekać ze stosowaniem środków antykoncepcyjnych do wystąpienia miesiączki, ponieważ owulacja pojawia się przed menstruacją, co oznacza płodność kobiety. Omów to zagadnienie ze swoim GP (lekarzem pierwszego kontaktu) lub pracownikami lokalnej kliniki planowania rodziny.